Lider Sinav
Kış Ortası Su Kuşu Sayımları (KOSKS) ülkemizde 1967 yılından bu yana süre gelen tür izleme çalışmalarıdır. Bu çalışmada gönüllü ve profesyonel kuş gözlemcileri, sivil toplum kuruluşları, akademisyenler ve T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ekipleri yer almaktadır. Bölge koordinatörleri her yıl ocak ayında sayım yapacakları sulak alanlar için KOSKS’ları organize etmektedir.
Biz de Doğa Araştırmaları Derneği olarak Orta Anadolu Bölgesi’nde 2010 yılından bu yana ve Doğu Akdeniz Bölgesi’nde ise 2009 yılından bu yana KOSKS yapıyoruz.
Bu yazımızda Kış Ortası Su Kuşu sayımlarımızın Doğu Akdeniz ayağını kaleme aldık. Doğu Akdeniz bölgesinde çok sayıda önemli sulak alanımız bulunuyor.
Bunlar arasında Ramsar Alanı olan Göksu Deltası, Akyatan Lagünü ve Yumurtalık Lagünü var. Yanı sıra Dipsiz Lagünü, Ağyatan Lagünü, Kesik Göleti ve farklı çok sayıda sulak alan yine bu bölgede bulunuyor. Doğu Akdeniz Bölgesi sulak alanlar bakımından bu kadar zengin olunca kışlayan su kuşu sayıları da bir hayli yüksek oluyor. Bölgede bulunan büyük sulak alanlar türlerin çok sayıda bireyinin kışlama alanı olurken aynı zamanda çok sayıda türe kış boyunca ev sahipliği yapıyor. Öyle ki, su kuşu sayımları sırasında 150’den fazla tür kayda geçmiş. Bu türler arasında sakarmeke, çamurcun, fiyu gibi bölgede en yüksek sayılarda görülen türler olduğu gibi küçük sakarca, alaca yalıçapkını, kıyı çamurçulluğu gibi dikkat çeken türler de var.
Bu bölgede yıllardır kuş sayımı yapılıyor olmasının elbette ki farklı boyutları var. Yalnızca kışlayan tür sayısını ve bu türlerin bolluklarını dikkate almıyoruz. Bu sayımların sonuçları; bilim insanları, politika belirleyiciler ve doğa korumacılar tarafından kullanılıyor. Öyle ki, yapılan bilimsel çalışmalarda 1991-2012 yılları döneminde Akdeniz Havzası’ndaki Ramsar alanlarının kışlayan su kuşu popülasyonlarının yüzde 43’üne yaşam alanı olduğu tespit edilmiştir. Ramsar alanlarının düzenli olarak en az 20 bin kışlayan su kuşunu barındırması gibi kriterler dikkate alınarak belirlendiği düşünüldüğünde bu sonuç şaşırtıcı olmamaktadır (Gaget, E. ve ark., 2020).
Peki ya, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki sulak alanlarında kışlayan su kuşlarının durumu nedir?
Bu sorunun cevabını bulmak için T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nden resmi izin ile KOSKS verilerini aldık. Bu yazıda, Doğu Akdeniz’deki Göksu Deltası, Akyatan Lagünü, Yumurtalık Lagünü, Ağyatan Lagünü ve Tuzla Lagünü’nündeki kışlayan kuş sayım verileri dikkate alındı. 19 yıl boyunca düzenli olarak sayılmış olmaları nedeniyle bu alanlara odaklandık. Bu koşulu sağlıyor olmaları, alanları tanımak için yaptığımız analizlerde yanlı sonuç bulmamızı indirgerken diğer yandan da 20 yıla yakın bir süredir takip edilen alanlardaki popülasyon eğilimlerini incelememize olanak verdi. Ayrıca, bu 5 sulak alan su kuşlarının en yüksek sayılarda kışladığı alanlardır.
Analizler
İlk hipotezimiz;
H0: Doğu Akdeniz Bölgesi’ndeki 5 sulak alan kışlayan su kuşu komüniteleri (toplulukları) bakımından bir birinden farklı değildir?
H1: Doğu Akdeniz Bölgesi’ndeki 5 sulak alan kışlayan su kuşu komüniteleri (toplulukları) bakımından bir birinden farklıdır?
Bu hipotezi test etmek için Göksu Deltası, Akyatan Lagünü, Yumurtalık Lagünü, Ağyatan Lagünü ve Tuzla Lagünü’nünde yapılmış olan KOSKS verilerini kullanarak her bir sulak alan için, her yılın Shannon İndisi, Simposn İndisi ve toplam tür sayıları hesaplandı. Bu hesaplamalar R programında yapıldı. Analiz sonuçları kutu grafikleri ile gösterildi.